- Strona główna
- Blog
- Sposoby uzyskiwania i rodzaje stali
Stal uzyskuje się na kilka sposobów:
Z surówki w procesie selektywnego utleniania, które usuwa niechciane składniki. Jest to proces zwany świeżeniem.
Z wykorzystaniem pieców konwertorowych, łukowych i próżniowych. Dzięki nim uzyskuje się wysoką jakość stopu.
Stopiona stal ma niewielką wartość. Dopiero uformowanie ją w odpowiedni kształt i zabezpieczenie przed procesem korozji metalu zwiększa jej wartość. Aby nadać jej kształt wykorzystuje się gotowe formy, do której odlewa się wersję stopioną.
Rodzaje stali:
Istnieje wiele rodzajów stali, które produkuje się zgodnie z właściwościami wymaganymi do ich zastosowania. Poza tym w Polsce istnieją różne systemy klasyfikacji.
Stosuje się je, by rozróżnić stal właśnie na podstawie ich właściwości. Normy, o których wspominamy w artykule, zgodne są z polskimi normami PN-EN 10020:2003.
Stal dzieli się na grupy według najważniejszych czynników czyli:
Składu chemicznego (stal niestopowa i stal stopowa)
Zastosowania tworzywa i dodatków stopowych (stale konstrukcyjne, narzędziowe czy stale specjalne - w tym odporne na korozję).
Stopień czystości.
Rodzaje stali: stal niestopowa
Jej inna nazwa to stal węglowa. Zawartość węgla sięga do 2,11% masy całkowitej. Ponieważ inne pierwiastki stanowią jej znikomą część, to często nie określa się ich zawartości. Mowa tu o chromie, niklu, tytanie oraz innych pierwiastkach, które wpływają na efekt stopowania. Stal węglowa stanowi 90% całkowitej produkcji stali. Można ją także wytwarzać ze stali pochodzącej z recyklingu oraz stali pierwotnej.
Zawartość węgla wpływa na twardość, odporność i elastyczność końcowego materiału, dlatego dzieli się ją na 3 grupy:
stal niskowęglowa – stal miękka, zwykła lub też zwana niskoemisyjną. Zawartość węgla sięga zaledwie do 0,3%. Jest wysoko elastyczna, ciągliwa i łatwa w obróbce (także na zimno). Obecnie jest jednym z najpopularniejszych rodzajów stali ze względu na szerokie zastosowanie.
stal średniowęglowa – zawartość węgla mieści się w przedziale 0,3-0,6% (im wyższa wartość, tym lepsza obróbka cieplna). Dodaje się do niej pierwiastki stopowe (chrom, nikiel). Najlepszy wybór, gdy trzeba wybierać pomiędzy wytrzymałością a plastycznością stopu. Stosuje się ją w produkcji części samochodowych (osie, koła zębate, sprzęgła) oraz szyn kolejowych.
stal wysokowęglowa – zwana także stalą narzędziową. Zawiera węgiel w wartości 0,6-1%, a jego duża zawartość zwiększa odporność na cięcia i wyginanie. Dlatego też często stosuje się ją przy produkcji sprężyn lub drutów. Jest najbardziej wytrzymała spośród tych 3 rodzajów i jest lepsza pod względem wytrzymałości i twardości, za to jest mniej plastyczna.
Rodzaje stali: stal stopowa
Do tego rodzaju stali dodaje się inne pierwiastki, które stanowią od kilku do kilkudziesięciu procent składu. Według polskich norm ich masa powinna być równa lub większa od masy zawartej w tabeli z dopuszczalnym stężeniem.Przy jej produkcji stosuje się mangan, chrom, nikiel, wanad, wolfram, kobalt, miedź, cer, niob, tytan, cynę, cynk, ołów i cyrkon. Taka mieszanka pierwiastków wpływa na:
- zwiększenie hartowności stali;
- odpowiednią wytrzymałość;
- zmianę struktury stopu;
- ułatwienie i przyspieszenie obróbki termicznej;
- uzyskanie nowych właściwości fizycznych i chemicznych.
Stal stopową, podobnie jak niestopową, dzieli się na 3 grupy:
- niskostopową;
- średniostopową;
- wysokostopową.
Podział zależny jest od zawartości węgla oraz poszczególnej domieszki innych pierwiastków. To, co je charakteryzuje to wysoka wytrzymałość, twardość oraz odporność na zużycie i korozję. Ze względu na specyficzne właściwości można je wykorzystać przy produkcji nietypowych produktów. Jakich? Takich jak agregaty prądotwórcze, silniki elektryczne, transformatory, łopatki turbin silników odrzutowych, a nawet reaktory jądrowe.